İran’ın Rusya’nın BAE’nin iddialarıyla uyumlu tutumuna tepkisi ve uyarısı

Arap Ülkeleri ve Rusya İşbirliği Forumu’nun 6. toplantısı, Fas Dışişleri Bakanı Nasir Bourite başkanlığında 20 Aralık’ta gerçekleştirirken toplantının sonuç bildirisinde Birleşik Arap Emirlikleri’nin İran’ın toprak bütünlüğünün ayrılamaz üç adasına ilişkin iddiaları, Rusya tarafından da desteklendi.

Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov’un yanı sıra birçok Arap ülkesinin dışişleri bakanının da katıldığı Fas toplantısının sonuç bildirisinde İran’ın üç adası olan Büyük Tonb, Küçük Tonb ve Bumusa’dan da bahsedilirken, İran ile Birleşik Arap Emirlikleri arasındaki anlaşmazlığın ikili müzakereler veya Uluslararası Adalet Divanı yoluyla, uluslararası yasalara ve Birleşmiş Milletler Şartı’na dayalı olarak çözülmesine yönelik barışçıl çözüm ve girişimler de desteklendi.

Birleşik Arap Emirlikleri son yıllarda, İran’ın üç adası hakkında defalarca toprak talebinde ve mülkiyet iddiasında bulundu. Hal bu ki önemli olan nokta, İran’ın 1971 yılında 68 yıl sonra bu adaları İngiltere’den geri aldığında, dünya coğrafyasında Birleşik Arap Emirlikleri diye bir ülkenin bulunmaması ve bu adaların İngiliz sömürgeciliğinden yeniden bağımsızlaştırılmasından iki yıl sonra kurulmuş olmasıdır.

Rusya’nın Birleşik Arap Emirlikleri’nin iddialarına eşlik etme tutumu, İran kamuoyu ve bazı İran İslam cumhuriyeti yetkililer ve şahsiyetleri tarafından sert bir şekilde eleştirildi ve bunun Tahran-Moskova ikili ilişkilerinin ilerlemesiyle çeliştiği belirtildi.

İran Dışişleri Bakanı Hüseyin Emirabdullahiyan, Cuma günü Sergey Lavrov ile yaptığı telefon görüşmesinde, İran’a ait 3 adanın, İran’ın toprak bütünlüğünün ayrılmaz bir parçası olduğunu vurgulayarak açık bir şekilde, “Ülkelerin egemenliğine ve toprak bütünlüğüne saygı duymak, ülkeler arasındaki ilişkilerde temel ilkelerden biridir ve Tahran’ın, İran’ın toprak bütünlüğüne ve egemenlik meselelerine saygı gösterilmesi konusunda hiçbir tarafa taviz vermeyecektir” dedi.

İran İslami Şûra meclis Başkanı Muhammed Bakır Galibaf, Rusya ve Arapların üç adayla ilgili açıklamalarına tepkisini X sayfasından açıklayarak şöyle yazdı: Rusya ile ilişkiler İran’ın ulusal çıkarlarına ve karşılıklı saygıya dayanmaktadır. İran’ın toprak bütünlüğüne zarar vermeyi amaçlayan her türlü iddia kesinlikle bu ilkelere aykırıdır; İran açısından ise bu ilişkiler aleyhinde değerlendirilecek ve ciddi bir tepkiyle karşılaşacaktır.”

İslam inkılabı rehberi uluslararası ilişkiler danışmanı Aliekber Velayeti ise tepkisini şöyle açıkladı: Rusya’nın karmaşık bir uluslararası durumda olduğu bir ortamda, Rusya Dışişleri Bakanlığı’nın bazı tutumlarını benimsemesi üzücüdür.

Hiç şüphesiz Rusya’nın Büyük Tonb, Küşük Tob ve Bumusa’dan oluşan İran’ın 3 adası konusunda Birleşik Arap Emirlikleri ile uyum sağlama konusundaki tutumu, İran İslam Cumhuriyeti’nin egemenlik ve toprak bütünlüğüne ilişkin kırmızı çizgilerini aşıyor. Hiç şüphesiz İran ile Rusya arasındaki ilişkilerde, her iki ülke içinde olduğu gibi, iki ülke dışında da kötü niyetli taraflar var, fakat bu konuda sadece İran’ın endişelenmesi gerekmiyor, kötü niyetli kişilerin Moskova-Tahran ilişkilerini zedeleme veya bozma çabalarından Rusya’nın da ciddi kaygı duyması gerekiyor.

Bu arada Moskova, Birleşik Arap Emirlikleri’nin gerçekçi olmayan toprak iddialarını desteklemenin tekrarlanabileceğini ve Kuril Adaları veya Rusya’nın diğer ülkelerle ihtilaflı olduğu diğer bölgeler konusunda Rusya için tehlikeli bir uygulama haline gelebileceğini de unutmamalıdır. Rusya ve Japonya’nın Kuril Adaları konusunda anlaşmazlığı hâlen devam ediyor. Japonya Dışişleri Bakanlığı Ukrayna’daki savaşın ortasında yaptığı açıklamada, “Kuzey Toprakları, Tokyo’nun egemenlik hakkına sahip olduğu ve Japonya topraklarının ayrılmaz bir parçası olan adalar topluluğudur, fakat Rusya şu anda burayı yasa dışı olarak işgal etmiştir.”/