İran’ın 1403 Cumhurbaşkanlık seçiminin son 6 adayını tanıyalım

Anayasayı Koruma Konseyi dün akşam – 9 Haziran Pazar – İran’ın 14. dönem cumhurbaşkanlığı seçimlerine katılmaya hak kazanan adayların isimlerini açıkladı.

İçişleri Bakanlığı tarafından onaylananlar listesinde Sayın Mustafa Pourmohammadi, Sayın Saeed Jalili, Sayın Mohammad Baqer Galibaf, Sayın Alireza Zakani, Sayın Amir Hossein Ghazizadeh Hashemi  ve Sayın Mesud Pezeshkian olmak üzere 6 isim yer alıyor.

Bu raporda 1403 Cumhurbaşkanlığı seçiminin son 6 adayının biografisini inceleyeceğiz:

Dr. Mesut Pezeshkian: Sekizinci Dönem Sağlık Bakanı / Kalp Cerrahisi Uzmanı

Mesud Pezeshkian, 29 Eylül 1954 tarihinde İran’ın Batı Azerbaycan Eyaleti’nin Mahabad şehrinde doğdu. Liseden mezun olduktan sonra 1973 yılında askerlik görevini yerine getirmek için Sistan ve Belucistan Eyaleti’nin Zabol şehrine gitti. Bu dönemde hekimliğe ilgi duymaya başladı ve 1975 yılında askerlik görevini tamamladıktan sonra lise eğitimini fen bilimleri dalında tamamladı ve 1976 yılında Tebriz Tıp Fakültesi’ne kabul edildi.

Pezeshkian, Muhammed Hatemi’nin Cumhurbaşkanlığının ikinci döneminde Sağlık Bakanı olarak görev yaptı ve sekizinci, dokuzuncu, onuncu, on birinci ve on ikinci dönemlerde aralıksız olarak Tebriz Milletvekili olarak Meclis’te yer aldı.

Onuncu Dönem’de Meclis Birinci Başkan Yardımcılığı görevinde de bulundu.

On Üçüncü Cumhurbaşkanlığı Seçimlerinde de aday oldu ancak Aday Seçme Kurulu adaylığını uygun görmedi.

Mustafa Purmohammadi؛ Devrim Tarihi Araştırmaları Merkezi Başkanı / İslam Hukuku ve Fıkhı Doktorası

Mustafa Purmohammadi, 9 Mart 1960 tarihinde Kum’da doğdu.

Purmohammadi, ön lisans ve lisans eğitimini (fıkıh, usul-u fıkıh ve felsefe) Kum’da Hakani Okulu’nda tamamladı, yüksek lisans ve doktora eğitimini ise Meşhed, Kum ve Tahran’da dış fıkıh ve usul-u fıkıh dallarında tamamladı.

Dört yıllık İslam Hukuku ve Fıkhı (doktora) eğitimi aldı.

Purmohammadi, 1979 yılından itibaren Devrim Savcısı olarak göreve başladı ve 1986 yılına kadar Huzistan, Hürmüzgan, Kirmanşah ve Horasan’da Savcı olarak görev yaptı.1997’den 1999’a kadar İstihbarat Bakan Yardımcılığı görevinde bulundu.

Sekizinci ve Dokuzuncu Cumhurbaşkanlığı Seçimleri arasında İçişleri Bakanı olarak görev yaptı ve 2008’den 2013’e kadar Devlet Denetleme Kurulu Başkanlığı görevini yürüttü.

Purmohammadi, 2013 yılında Hasan Ruhani’nin göreve gelmesiyle birlikte dört yıl boyunca Adalet Bakanı oldu. Şu anda Mücadeleci Ruhani Liderler Derneği Genel Sekreteri ve Devrim Tarihi Araştırmaları Merkezi Başkanı olarak görev yapmaktadır.

Dr. Said Celili

Seyid Celili, 1 Eylül 1985 tarihinde Meşhed şehrinde doğdu.

Celili, İran-Irak Savaşı sırasında liseden üniversiteye kadar savaşın cephelerinde defalarca yer aldı. Aralık 1986’da 21. İmam Rıza Tugayı’nda gözlemci olarak görev yaparken Kerbela 5 Harekatı’nda ayağından yaralandı ve Şelmeçe bölgesi sahra hastanesinde imkanların yetersizliği ve acil durum nedeniyle sağ bacağını kaybetti. Daha sonra da tugayın lojistik bölümünde görev aldı.

Said Celili, 1989 yılında “Dışişleri Bakanlığı Teftiş Başkanlığı”nı üstlenerek resmen ülkenin siyasi ortamına girdi. Ardından “Dışişleri Bakanlığı Amerika Masası Birinci Yardımcısı” olarak görev yaptı.

Muhafazakar eğilimli siyasi figürlerden biri olan Celili, 2007’den 2013’e kadar Ulusal Güvenlik Yüksek Konseyi Sekreteri ve İran’ın Batılı ülkelerle nükleer müzakere heyetinin başkanıydı. 2013 yılında 11. Cumhurbaşkanlığı Seçimlerinde aday oldu ve 4 milyondan fazla oy alarak üçüncü oldu. Celili, o yıldan beri İran’ın Maslahat Teşhis Meclisi üyesidir.

Celili, 2017 seçiminde Şehit Seyyid İbrahim Reisi’yi destekledi ve onun için propaganda ve konuşmalar yaptı.

Celili, 2021 yılında 13. Cumhurbaşkanlığı Seçimlerinde aday olarak kaydoldu, ancak seçimlerden iki gün önce Şehit Seyyid İbrahim Reisi’nin lehine adaylıktan çekildi.

Alireza Zakani؛ Tahran Belediye Başkanı / Nükleer Tıp Doktorası

Alireza Zakani, 3 Mart 1966 tarihinde doğdu.

Zakani, 1989 yılında Tahran Tıp Fakültesi’ne kabul edildi ve 1997 yazında tıp doktoru diplomasını aldı. Ardından 2001 yılında Nükleer Tıp Uzmanlık Eğitimi’ne başladı ve 2004 yılında tamamladı.

Ayrıca Tahran Tıp Fakültesi İmam Humeyni Tıp Kompleksi Nükleer Tıp Merkezi ve Şeriati Hastanesi’nde öğretim üyeliği yapmış, İran Nükleer Tıp Bilimsel Derneği Yönetim Kurulu üyeliği de yapmıştır.

Zakani, yedinci, sekizinci ve dokuzuncu dönemlerde Tahran milletvekili olarak görev yaptı ve on birinci dönemde de Kum milletvekili olarak Meclise girdi.

Meclis Araştırma Merkezi Başkanlığı, Tahran Tıp Üniversitesi İslami Öğrenci Derneği Merkez Konseyi Üyeliği, Tahran ve Tahran Tıp Üniversiteleri Öğrenci Teşkilatı Sorumluluğu, Tahran Eyaleti Üniversiteleri Öğrenci Teşkilatı Sorumluluğu ve Kızılay Derneği Yüksek Konseyi Üyeliği Zakani’nin diğer sorumlulukları arasındadır.

2021 yılından beri Tahran Belediye Başkanlığı görevini yürütmekte ve 2023 yılında da Cumhurbaşkanı Yardımcılığı görevine atandı.

Seyed Amirhossein Ghazizadeh Hashemi; Şehit ve Gazi İşleri Vakfı Başkan Yardımcısı ve Başkanı / Tıp Doktoru, Kulak Burun Boğaz Uzmanı

Seyed Amirhossein Ghazizadeh Hashemi 25 Nisan 1350’de Freeman’da doğdu; Prensipli bir doktor ve siyasetçi olup, İslami Şura Meclisi’nin birinci başkan yardımcısı ve İslami Şura Meclisinin 11. döneminde Meşhed’in temsilcisidir. Daha önce İslami Şura Meclisinin 8., 9. ve 10. dönemlerinde Meşhed ve Kalat ilçelerinin temsilcisi olarak görev yapmış, 9. ve 10. dönemlerinde ise meclis başkanlık heyeti üyeliğinde bulunmuştur.

Ghazizadeh tıp doktoru, cerrah ve kulak burun boğaz uzmanıdır ve milletvekili olmadan önce Semnan Tıp Bilimleri Üniversitesi’nin başkanlığını yapmıştır. 1392-1393 yılları arasında İstikrar Cephesi Merkez Konseyi üyesi ve sözcüsü olarak görev yaptı.
Hicri Şemsi 1400 yılında 13. Hükümette Şehitler ve Gaziler Vakfı başkan yardımcılığı ve başkanlığı görevine atandı.
Ghazizadeh Haşimi, 13. cumhurbaşkanlığı seçiminin  adayı oldu ve oy sayısında dördüncü sırada yer aldı.

Muhammed Bagher Ghalibaf; İslami Şura Meclisi Başkanı / Siyasi Coğrafya Doktorası
 

Muhammed Baqer Kalibaf, Hicri Şemsi 1 Şehriver 1340  Targaba şehrinde dindar bir ailede doğdu.
1357’de İslam Devrimi’nin zaferinden sonra muhalif ve devrim karşıtı grupların hareketleri zirveye ulaşmıştı, bu nedenle devrimin korunması gerekiyordu. Böylece İmam Humeyni’nin (ra) emriyle İslam Devrim Muhafızları Ordusu oluşturuldu ve dayatılan savaş hemen başladı. Böylece 1958 yılında 18 yaşındayken cepheye giren genç Galibaf, yeteneklerinden dolayı 1361 yılında İmam Rıza Tugayı’nın (a.s.) komutanlığına, bir yıl sonra da 5. Nasr Horasan Tümeni komutanlığına seçildi.

Galibaf, 5. Nasr Tümeni ile birlikte Bekri, Hammet, Harazi, Kazemi, Sayad Şirazi ve kardeşi Şehit Hasan Kalibaf gibi şehitlerin yanı sıra kutsal savunma dönemi operasyonlarının çoğunda ülkeyi savundu.

Hatemi’l-Enbiya (as) inşaat karargahının sorumluluğu

Hicri Şemsi 1373 yılında Galibaf, Hatemi’l-Enbiya (as) inşaat karargahının sorumluluğunu kabul etti. İran, Afganistan, Azerbaycan, Kırgızistan, Kazakistan, Tacikistan, Türkmenistan, Özbekistan, Pakistan ve Türkiye’yi birbirine bağlayan 165 kilometrelik Meşhed-Sarkhas demiryolu, orta ve batıdaki 5 vilayete gaz temini gibi projeler Fars Körfezi ve Büyük Karkhe Barajı bu yönetim döneminde Galibaf’ın başarılarından bazılarıdır.

Hicri Şemsi 1376 yılında İslam İnkılabı Lideri’nin emriyle Devrim Muhafızları Hava Kuvvetleri Komutanı olan Galibaf, yoğun pilot kurslarını tamamladıktan sonra Airbus uçurma lisansı aldı. 
1380 yılında “İran’da yerel kurumların çağdaş dönemdeki gelişiminin incelenmesi” başlıklı doktora tezini savundu ve ardından Tahran Üniversitesi Siyasi Coğrafya Bölümü’nde öğretim üyesi ve Tarbiat Modares Üniversitesi’nde yardımcı doçent olarak ders vermeye başladı. .

1379 yılında Ayetullah Hamanei’nin emriyle Galibaf, İran polis teşkilatının komutanlığına atandı. Polis teşkilatındaki komutanlığı sırasında Pois 110 sistemi başlatıldı ve kuruldu. Galibaf’ın bu dönemdeki diğer başarıları arasında polis unvanının kullanımının yaygınlaştırılması, polis teşkilatının modern araçlarla donatılması, elektronik devlet hizmet ofisleri veya ve 197 kamu izleme merkezi oluşturulması sayılabilir.
Başkentin belediye başkanı
Galibaf, Hicri Şemsi 1384 yılında Tahran İslami Konseyi üyeleri tarafından başkentin belediye başkanı seçildi ve 1396 yılına kadar 12 yıl boyunca Tahran halkına hizmet etti.

21 Şubat 2020’de yapılan 11. Meclis seçimlerinde 1 milyon 265 bin 287 oy alarak Tahran, Rey, Şemiran, İslamşehr ve Pardis seçim bölgelerinde birinci oldu.
Cumhurbaşkanlığı seçimleri
Şu ana kadar 9., 11. ve 12.  dönemlerde üç kez Cumhurbaşkanlığı seçimine aday olma tecrübesine sahiptir. 2004 yılında 4 milyon 95 bin 827 oy aldı. Ayrıca 2013 seçimlerinde  6 milyon 77 bin 292 oy almış ve 2016 seçimlerinde Şehit Seyyid İbrahim Raisi’yi destekleyerek seçimlerden çekilmiştir.