İran ve Suudi Arabistan’ın ilişkileri derinleştirme kararlılığı

Suudi Arabistan Silahlı Kuvvetleri Genelkurmay Başkanı Feyyaz bin Hamid el-Ruveyli, üst düzey bir askeri heyetin başkanlığında 10 Kasım Pazar günü Tahran’a gelerek İran Silahlı Kuvvetleri Genelkurmay Başkanı Tümgeneral Muhammed Bakıri ile görüştü.

İran ile Suudi Arabistan arasındaki ilişkiler Mart 2023’ten itibaren yeni bir döneme girdi ve iki ülke, 7 yıldır süren gerilimin ardından ikili ilişkileri geliştirmeye yönelik adımlar attı.

Tahran ve Riyad’ın ikili ilişkileri geliştirme kararlılığının göstergelerinden biri de taraflar arasında gerçekleştirilen diplomatik ziyaretler, İran ve Suudi Arabistan’ın siyasi yetkililerinin Riyad ve Tahran’ı ziyaret ederek bölgesel gelişmeler ve ikili ilişkiler konusunda bir araya gelerek görüş alışverişinde bulunmasıdır.

Son iki ayda iki ülke yetkilileri tarafından çok sayıda diplomatik ziyaret gerçekleştirildi. İran Dışişleri Bakanı Seyyed Abbas Irakçi, bir ay önce Ekim ayı başında Suudi Arabistan’ın başkenti Riyad’ı ziyaret etmiş ve bu ülkenin Dışişleri Bakanı ile görüşmesinin yanı sıra Suudi Arabistan Veliaht Prensi Muhammed bin Selman ile de görüşmüştü.

İran’ın Hukuk ve Uluslararası Dışişleri Bakan Yardımcısı Kazım Garibabadi de geçtiğimiz günlerde Suudi Arabistan’ı ziyaret etti. Ayrıca İran İslam Cumhuriyeti Birinci Yardımcısı Muhammadreza Arif ve Dışişleri Bakanı Seyyed Abbas Irakçi de İslam İşbirliği Teşkilatı ve Arap Birliği zirvesine katılmak üzere Suudi Arabistan’a gittiler.

İran İslam Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan da geçen günlerde Suudi Arabistan Veliaht Prensi Muhammed bin Selman ile yaptığı telefon görüşmesinde İran’ın Suudi Arabistan ile ikili ilişkilerini ve bölgesel iş birliğini genişletme arzusunu vurguladı.

Suudi Veliaht Prensi de bu görüşmede, İran ile Suudi Arabistan arasındaki ilişkilerin tarihi bir dönüm noktasında olduğunu ve bunun her alanda en üst seviyelere çıkarılmasını temenni ettiğini kaydetti. Önemli olan şu ki, Suudi Arabistan Silahlı Kuvvetleri Komutanı’nın Tahran’a yaptığı ziyaret şu anda iki kat önemli olabilir. Çünkü siyasi ve diplomatik görüşmelere rağmen iki ülkenin askeri yetkilileri daha az bir araya geliyorlar. Bu konu, İran ile Suudi Arabistan arasındaki ilişkilerin doğru yolda olduğunu ve diğer ülkelerin olaylarından veya Batı Asya bölgesindeki mevcut güvensizlikten etkilenmediğini gösteriyor.

Bu görüşme, Donald Trump’ın ABD başkanlık seçimini kazanmasının ardından tekrar Beyaz Saray’a girebilmesinden birkaç gün sonra gerçekleştirildi. Trump’ın başkanlığının ilk döneminde Tahran ve Riyad’ın ilişkileri gergindi.

Haber çevreleri, İran ve Suudi Arabistan Silahlı Kuvvetleri Genelkurmay Başkanları arasındaki görüşmenin pek fazla ayrıntısına yer vermedi fakat bazı basında çıkan haberlere göre Tümgeneral Muhammed Bagheri’nin bu toplantıda İran’ın, Suudi Donanması’nın önümüzdeki yıl Fars Körfezi’ndeki İran deniz tatbikatına katılımcı veya gözlemci olarak katılmasıyla ilgilendiğini duyurdu.

Son nokta şu ki, hem diplomatik görüşmeler hem de Suudi ve İranlı yetkililerin açıklamaları, iki ülkenin ikili ilişkilerin derinleştirilmesini birinci öncelik ve gündem olarak gördüklerini gösteriyor.

Almanya’nın “Deutsche Welle” internet sitesi, bölgedeki bu iki önemli ülke arasındaki ilişkilerin yeniden canlandırılması sürecine değinerek şunları yazdı: “2023 yılında Çin’in aracılık ettiği İran ile Suudi Arabistan arasındaki ilişkilerin normalleştirilmesine ilişkin anlaşmanın ardından iki bölgesel rakip artık ilişkilerini derinleştirmek istiyor.”

Bölgesel gelişmelerin iki önemli oyuncusu olan İran ve Suudi Arabistan’ın ilişkilerinin derinleşmesi, Filistin meselesi de dahil olmak üzere mevcut krizlerin çözümü açısından oldukça önemli olabileceği açıktır.