Filistin azmetti: Biden, Netanyahu’yu zincire vurdu
Olası ateşkes anlaşması Orta Doğu’nun tekrar bir numaralı gündem maddesi haline gelirken, Biden’ın cuma günü sunduğu öneri Tel Aviv’i karıştırdı, hükümetten çekilme tehditleri havada uçuştu. Netanyahu hala ‘kalıcı ateşkes’ olmayacağında ısrar ediyor.
İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu cumartesi günü, HAMAS yok edilene kadar Gazze’de “kalıcı ateşkes” olmayacağını ileri sürdü. Netanyahu’nun açıklamaları, ABD Başkanı Joe Biden’ın cuma günü HAMAS’ın rehineleri serbest bırakması karşılığında Gazze’de ateşkes için önerdiği üç aşamalı anlaşmaya cevap niteliği taşıyor. İsrail Başbakanı, Tel Aviv’in savaşı sona erdirmek için öne sürdüğü koşulların değişmediğini söyledi ve şartlarını sıraladı: “HAMAS’ın askeri ve yönetim kabiliyetlerinin ortadan kaldırılması, tüm rehinelerin serbest bırakılması ve Gazze’nin artık İsrail için bir tehdit oluşturmamasının sağlanması.” Netanyahu sözlerini şu şekilde sürdürdü: “İsrail kalıcı bir ateşkes sağlanmadan önce bu koşulların yerine getirilmesinde ısrar etmeye devam edecektir. Aksi halde İsrail’in kalıcı bir ateşkesi kabul edeceği düşüncesi yanlıştır.”
Biden’ın seçim yatırımları
Şu anda Tel Aviv’e tam bir kargaşa hakim. Biden’ın ifadesine göre sunulan öneri İsrail tarafından gelmiş olsa da Tel Aviv liderleri arasında bir mutabakata varılmış gibi gözükmüyor. Arap Araştırma ve Politika Çalışmaları Merkezi Başkanı Azmi Bishara’ya göre Biden, İsrail’in sunduğu müzakere belgesine kendi dokunuşlarını, yorumlarını kattı ve bilerek “savaşı durdurmanın zamanı geldi” gibi Netanyahu’nun asla dile getirmeyeceği cümleler sarf etti. Bishara’ya bakılırsa İsrail’in sunduğu belgede bu tip ifadelerin yer alması pek olası değil. Biden’ın bu adımla inisiyatifi ele aldığını ve Netanyahu’ya şartlarını dayatarak onu “zincire vurduğunu” söyleyen Bishara, Amerikan başkanlık seçimlerinden önce Beyaz Saray için Orta Doğu ile ilgili üç konunun büyük önem taşıdığını kaydetti: “Ateşkesi sağlamak, savaş karşıtı uluslararası baskı ve gösterilerin tansiyonunu düşürmek, İsrail-Suudi Arabistan normalleşmesinde adımlar atmak.”
‘Tam zafer değil, tam yenilgi’
İsrail basınında yer alan haberlere göre belgenin “Biden’ın dokunuşlarını” bulundurmayan ilk halini Savaş Kabinesi üyeleri Savuma Bakanı Yoav Galant ve Benny Gantz onayladı, Netanyahu da “gönülsüzce” kabul etmek zorunda kaldı. Ancak öneri henüz İsrail Başbakanı’nın koalisyon çoğunluğu için desteğine ihtiyaç duyduğu, aşırılıkçı bakanlar Ben Gvir ve Bezalel Smotrich’in de üyesi olduğu Güvenlik Kabinesine sunulmadı. Dananın kuyruğu da bu noktada kopuyor.
Ulusal Güvenlik Bakanı Ben Gvir, Netanyahu’nun yeni öneriyi kabul etmesi halinde “hükümeti dağıtacağını” söyledi. Partisinin savaşın bu şekilde sona ermesine izin vermeyeceğini söyleyen Ben Gvir, anlaşmanın Netanyahu’nun sıklıkla tekrar ettiği gibi “tam bir zafer değil, tam bir yenilgi’ anlamına geleceğini belirtti. Maliye Bakanı Bezalel Smotrich de Başbakan ile görüştüğünü ve İsrail’in mevcut planı kabul etmesi halinde partisinin koalisyondan ayrılacağını ilan etti. Smotrich “asla kabul etmeyeceği” şartları şu şekilde sıraladı: “HAMAS yok edilmeden savaşın sona erdirilmesi, İsrail ordusunun Gazze’den ve Lübnan sınırından geri çekilmesi, mültecilerin Gazze’ye kuzeyine dönmesi ve Filistinli mahkumların toptan serbest bırakılması.” Ancak muhalefet lideri Yair Lapid, anlaşmanın kabul edilmesi halinde hükümetin Ben Gvir ve Smotrich yüzünden düşmemesi için Netanyahu’ya siyasi destek sağlama sözü verdi.
‘Şartlarımızı içeriyor ise kabul ederiz’
HAMAS Uluslararası İlişkiler Ofisi Başkanı Musa Ebu Marzuk, Biden’ın sunduğu öneri ile ilgili olarak harekete herhangi bir belge ulaşmadığını belirtti ve ekledi: “ABD yönetimi İsrail’den olumlu bir yanıt almadan belgeyi onaylamamızı istiyor.” Marzuk, Beyaz Saray’ın açıkladığı ilkeleri “HAMAS’ın olumlu olarak ele aldığını” ancak “bunları kağıt üzerinde görmeleri gerektiğini” söyledi. Filistinli yetkili, HAMAS’ın bir ay kadar önce kabul ettiğini açıkladığı belgede yer alan “ateşkes ve Gazze’den çekilmeyle ilgili noktalarda yapılacak hiçbir değişikliği kabul etmeyecekleri” uyarısında bulundu. Biden’ın önerisi savaşın durdurulmasını ve İsrail güçlerinin Gazze’den çekilmesini içeriyor ise “Direniş, halkının yanında duracak ve öneriyi kabul edecektir.” diyen Marzuk şu gözlemini aktardı: “Filistin halkının kararlılığı ve Direniş’in yiğitliği olmasaydı, Başkan Biden’dan bu sözleri duyamazdık.”
Meydanlar hep daha kalabalık
Tel Aviv cumartesi akşamı 7 Ekim beri düzenlenen en büyük hükümet karşıtı gösteriye sahne oldu. 120 bin kişi Demokrasi Meydanı’nı doldurarak, Netanyahu’nun görevden alınması, rehinelerin serbest bırakılması ve savaşın sonlandırılmasını talep eden sloganlar attı. Bazı eylemciler polis ile çatıştı, iki kişi gözaltına alındı. Kolluk kuvvetleri göstericileri dağıtmak için biber gazı, ses bombası ve tazyikli su kullandı. İsrail basınında yer bulan haberlere göre protestocularla yaşanan çatışmalar sırasında aralarında Tel Aviv polis departmanı komutan yardımcısının da bulunduğu 14 polis memuru yaralandı.
Aydınlık
