Aşura kıyamı; İmam Hüseyin’in Emevilerin sapmalarından akıl ve dini kurtarma çabaları

Ayetullah Cevadi Amoli’nin belirttiği gibi, İmam Hüseyin -as- insanları, hayatlarının her meselesinde sahih ve dini öğretilere uymaları için bilinçli ibadete çağırmıştır.

Resulullah’ın -saa- torunu ve ehlibeytin 3. İmamı hz. İmam Hüseyin’in -as- kıyamından itibaren, düşünürler ve seçkinler hatta sıradan insanlar arasında, İmam Hüseyin’in -as- böyle bir kıyama kalkışmasının sebebi hakkında bazı sorular akılları kurcalıyor.

Parstoday’in haberine göre, seyyid’üş-Şuheda İmam Hüseyin’in -as- matem günleri vesilesiyle bu makalede, hukukçu, filozof, mutasavvıf, Kur’an-ı Kerim müfessiri, Şii mezhebinin b üyük taklit mercilerinden Ayetullah “Abdullah Cevadi Amoli”nin Aşure kıyamının felsefesine ilişkin düşünceleri ve sözlerini tekrar gözden geçireceğiz.

İmam Hüseyin’in -as- temel eylemleri:

Ayetullah Cevadi Amoli bu konuda şöyle diyor: İmam Hüseyin (a.s) ilahi dini Emevilerin esaret ve sapkınlığından kurtarmaya, insanların din ve hakikatler alanındaki bilgilerini genişletmeye çalıştı. İmam Hüseyin (a.s) ilahi dini Emevilerin esaret ve sapkınlığından kurtarmaya, insanların din ve hakikatler alanındaki bilgilerini genişletmeye çalıştı.

İmam Hüseyin (a.s) insanın yaratılış amacını şöyle açıklamıştır:

«إِنَّ اللَّهَ جَلَّ ذِکْرُهُ مَا خَلَقَ الْعِبَادَ إِلَّا لِیَعْرِفُوهُ فَإِذَا عَرَفُوهُ عَبَدُوهُ فَإِذَا عَبَدُوهُ اسْتَغْنَوْا بعِبادتِهِ عَن عِبادِهِ ما سِواه:

Yüce Allah, insanı kendisini bilecek şekilde yaratmıştır. Allah’ı tanıyan kişi O’na ibadet eder, Allah’a ibadet eden kişinin ise O’ndan başkasına ibadet etmesine muhtaç olmaz.

İmam’ın sözlerinin anlamı, insanın Allah’ı tanıması, namaz kılması, oruç tutması ve başka hiçbir şeyi bilmemesi değildir. Bunlar gerçek ibadetin manasının bir parçasıdır. İbadet, hayatın bütün normal ve manevi işlerine akli ve dini bilgi ve ahlaki vasıfların derinliğindedir.

İmam Hüseyin (a.s.) bu gibi sözlerle insanları, hayatlarının her meselesinde, dünya ve ahiret saadetinin kaynağı olan dine uymaları için bilinçli ibadet etmeye çağırmıştır.

Kıyamın başlaması

Emevi halifesi Muaviye’nin ölümünden sonra Yezid tahta çıktı. O yolsuz ve suçlu bir gençti. İslam’ın hükümlerini çiğnemek ve yolsuzluklarını ortaya çıkarmak konusundaki pervasızlığı, insanların Emevilerin ikiyüzlülüğünü ve dinsizliğini fark etmesini sağladı. İmam Hüseyin (a.s.) Yezid’e karşı savaşma kararına karşı tüm muhalefete rağmen Yezid’e karşı durmakta ısrar etti. Bu nedenle birisi İmam’a olumsuz ve kritik durumu bildirdiğinde İmam şöyle cevap verdi: «والله لَو لَم یکُن لِی مَلْجَأَ وَ لا مَأوی لَما بایعْتُ یزیدُبنُ مُعاویه

Vallahi dünyanın doğusunda ve batısında, kuzeyinde ve güneyinde bana sığınacak ve güvenli bir yer yoksa bile bu rezil hükümetle asla uzlaşmayacağım.

İmam Hüseyin -as- ayrıca Yezid ile biat konusunda Velid’in önerisine karşı şöyle buyudu: یزید رجل، فاسق، شارب الخمر قاتل النفس المحرّمه معلن بالفسق و مثلی لایباع مثله Yezid fasık ve sürekli şarap için ve katil biridir ki suçlarını açıkça işliyor. Bizim gibisi onun ile biat etmez.

Burada bizzat Yezid’den bahsetmiyoruz ama böyle bir fikir Hüseyin’in fikriyle bağdaşmıyor. Canını, malını Allah’a satmış olan muvahhid insanı Allah düşmanıyla anlaşma yapmaz.

Şehitler efendisi -as- Mervan bin Hekem’in önerisine karşı şöyle buyurdu: علی الاسلام السلام اذقد بلیت الأمة براعه مثل یزید İnsanlar Yezid gibi bir lidere sahip olduklarında İslam’a elveda demeliler.

İmam Hüseyin (a.s) Peygamberlerin halefi

İmam Hüseyin (a.s.) ilahi peygamberlerin varisidir ve onun hareketi onların hareketini takip eder ve ona uygundur. Nasıl ki peygamberler insan aklının gelişmesi için gönderilmişse, İmam Hüseyin de aynı amaçla kıyam etmiştir. Bu nedenle kıyamı, pek çok sonuca yol açtı; bunlardan dördü şöyle:

1-  İlahi aşkı ve hayatın gerçeğini anlatmak için kıyam ve şehadet

Şehitlerin lideri İmam Hüseyin -as- ilahi sevgiyi göstermeye, insanların, Allah’ın kullarını sevgi üzerine yarattığını ve gelişmesini izlediğini anlatmaya çalıştı. O insanların akıllarını kurtarmaya çalıştı.

2-  İnsanın ve toplumun şeref ve haysiyetini hatırlatmak için kıyam ve şehitlik

İmam Hüseyin -as- zamanında güzel ahlak, Emevi hanedanının esaret zincirlerindeydi. İmam, hareketi ile dinin el ve ayaklarındaki bu düğümleri çözdü ve insan toplumuna ilahi bilgi ve ahlakta yeni bir sayfa açtı ve ona insanın onurunu ve haysiyetini hatırlattı.

3-  Peygamberimizin geleneklerini hatırlamak için kıyam ve şehadet

İmam Hüseyin -as- bir mektupta küfe halkına şöyle yazdı: فَاِنَّ السُنَّةَ قَدْ أُمیتَتْ، وَ إِنَّ الْبِدْعَةَ قَدْ أُحْیِیَت ْ  Resûlullah’ın -saa- sünneti yok olmuş ve bidatler yayılmıştır.”

O hazret kendi kanlı kıyamı ile ilahi hükümler ve ilahi haddi, peygamberin cehalet ve zulüm ile mücadeledeki cihadını hatırlattı ve onun gelecekte yeniden ihya olunmasına sebep oldu.

4-  Peygamberlerin yolunu ihya etmek ve akılların gelişmesi için kıyam ve şehadet

Peygamberlerin insan aklının gelişmesi için gönderildiği ve tarih boyunca Emeviler gibi insanların entelektüel gelişimini engelleyen güçlerin olduğu dikkate alındığında, bu engelleri ortadan kaldırmak için peygamberler ardı ardına geliyorlardı. İmam Hüseyin (a.s.) kıyamı ile Emevilerin hakka uymadığına, hakka uymayanların akıl kemaline erişemeyeceğine dikkat çekmiştir.

Hak ve hakikate uymayan toplumlar, akıl erdemliğine ulaşamazlar ve dünyanın zorluklarına kapılırlar. Çünkü aklın mükemmelliği, hakka uymakla gerçekleşir ve bu, Emeviler de dahil olmak üzere zorbaların yönetimi gibi şartlarda gerçekleşmez.