19 Ağustos darbe davasının ilk duruşmasının görülmesi; İran’ın yasal hükümetinin çöküşünde CIA’nın rolü
19 Ağustos darbe davasının ilk duruşması, bu tarihi olayın yıl dönümünde ve 71 yıl sonra Tahran ili adliyesi 55. Uluslararası İlişkiler Şubesi’nde görüldü.
19 Ağustos 1953’te zalim Pehlevi rejimin bazı ordu kuvvetleri, Amerika ve İngiltere’nin işbirliğiyle Muhammed Musaddık hükümetini devirerek Muhammed Rıza Pehlevi’yi yeniden tahta geçirdi.
İran’ın o dönemdeki yasal hükümetinin (Musaddık hükümeti) devrilmesiyle sonuçlanan Ağustos 1953’teki Amerikan-İngiliz darbesi, İran’ın siyasi tarihinde İslam Devrimi’nin zaferinden önceki kritik bir anın hatırlatıcısıdır.
İran’da petrol endüstrisinin millileştirilmesi hareketinin zaferi sırasında İran’a yapılan bir dizi Amerikan ve İngiliz müdahalesinin bir parçası olan 19 Ağustos darbesi, Uluslararası Adalet Divanı’nın İngiltere ile İran arasındaki petrol sözleşmeleri konusunda İran lehine oy kullandığı bir dönemde gerçekleşti.
Parstoday’in haberine göre 19 Ağustos Darbe Mahkemesi, İran vatandaşlarının aralarında hükümet, Dışişleri Bakanlığı, Merkezi İstihbarat Teşkilatı, Hazine Bakanlığı, ABD Temsilciler Meclisi’nin de bulunduğu darbe ajanlarına karşı açtığı dava yargıç Mecid Hüseyinzade başkanlığında 4 yüz binden fazla kişinin dilekçesiyle gerçekleştirildi.
Mahkeme hakimine göre, insan hakları ihlallerine karşı yasa ve ABD’nin bölgedeki maceracı eylemlerine dayanarak, mahkeme hukuki işlemlerden zarar gören vatandaşları korumak için hukuki tedbirler almakla yükümlüdür.
Bu davanın dilekçesinde darbenin yol açtığı zararlara değinen on üç ana madde bulunmaktadır.
En önemli zarar, dilekçe metninde yer alan ABD ve İngiltere’nin İran petrollerini yağmalama eylemleri ve elbette II. Pehlevi’nin İran milleti üzerindeki 25 yıllık zulmünü dayatmaktır.
